Genel Bilgiler |
| ||
Yapıların sudan ve zararlı etkilerinden korunması için suyun yapıların dışında tutulması ve havuzlar, içme suyu depoları, göletler vb. yapılarda ise suyun yapı içerisinde tutulması için yapılan işlemlere "su yalıtımı" denir. |
2.0. SU YALITIMI
2.0.0. Su yalıtımının önemi :
Nereden ve nasıl geldiğinin saptanmasının oldukça güç olduğu bilinen suyun yapıya ve içinde yaşayan insanlara verdiği zarar açıktır. Yapılardaki rutubet insan sağlığını olumsuz etkilemekte, sağlık problemlerine yol açmakta, konforu zedelemektedir. Su ve rutubetin etkisine maruz yapı elemanlarının mukavemetleri zayıflamaktadır. Ahşap malzemelerde çürüme, küflenme, mantarlaşma görülmekte; metal malzemeler parlaklığını yitirmekte korozyona uğramaktadır. Su ve rutubetin etkisindeki duvarlarda kabarma, çiçeklenme ve küflenme olmakta, bu etki temel ve parapet duvarlarında da aynen kendini göstermektedir. Döşemelerde ise kabarma ve malzeme dokusunun bozulması görülmektedir.
2.0. Su Yalıtımında Kullanılan Malzemelerin Sınıflandırılması
Yapıları itibariyle su izolasyon malzemelerini 4 ana grupta toplamak mümkündür:
1. Bitüm , PVC membranlar
2. Çimento bazlı sürme esaslı izolasyonlar
3. Bitüm ve akrilik bazlı sürme esaslı izolasyonlar
2. Poliüretan bazlı izolasyon ve kaplama malzemeleri
2.0.1. Bitüm ve PVC membranlar :
Birinci grup olarak nitelendirdiğimiz bitüm ve PVC membranlar rulo halindeki hazır izolasyon şilteleridir. Ana maddesi değişiklik gösterse bile uygulama yöntemi ısı işlemi ile yapıştırma şeklindedir. Uygulama tip ve yerlerine göre çeşitli kalınlıklarda hazır üretilirler. Ülkemizde en çok kullanılan izolasyon yöntemi olması ile birlikte uygulama esnasında titizlik ve dikkat isteyen bir sistemdir. Bini miktarlarının 10-15 cm. arasında olması sağlanmalıdır.
Malzeme tipi seçilirken mutlaka uygulanacak mekan özelliklerine uygun tip seçilmelidir. Uygulama esnasında birleşim yerlerindeki bindirmelere dikkat edilmelidir. Bu tip malzemeler temel perde izolasyonlarında ve çatı izolasyonunda yoğunlukla kullanılır.
Resim 8 : Membranların kullanım alanları
Membranın yapışma şekli bütün sistem performansını etkiler. Yapışma şekli ,taşıyıcı sisteme, eğime tabakaların ağırlıklarına ve çatı tipine bağlıdır. Membran üç farklı şekilde yapıştırılabilir:
1. Serbest Uygulama : Daima üzerinde bir kuruyucu ağırlık tabakası bulunmalıdır. En fazla %5 eğimli yüzeylerde kullanılabilir. Membran ruloları birbiri üzerine min 10 cm. bini yapacak şekilde zemin üzerine serilir ve bini yerleri şalümo ile ısıtılarak tamamen yapıştırılır. Bu tarzda uygulanan membran düşey kısımlarda ve uygulama alanı etrafında mutlaka tam olarak yapıştırılmalıdır.
2. Noktalı Yapıştırma : Bu uygulama %40 eğimi geçmeyen beton yüzeylerde kullanılır. Bu uygulamalarda membran belirli noktalarda alttaki yüzeye yapıştırılır. Bu teknik membranla zemin arasında gazların veya havanın dolaşımına izin verir. Bu yolla lokal olarak oluşabilecek kabarcıklanmaların önüne geçilir. Yapışma noktaları membrana ve zemin tipine bağlıdır. Ancak her şekilde yapıştırılacak alan toplam membran alanının %50 sinden az olmamalıdır. Kenar hatlarda su yalıtımının sağlıklı olabilmesi için en az 1 m. eninde tam yapışma uygulanmalıdır.
3. Tam Yapışma : Eğimi %40 tan fazla olan beton yüzeylerde tam yapışma uygulanır. Membran üst kısımlarını düşeyde ve ya çok eğimli yüzeylerde güçlendirmek için bu kısımlar flashing olarak adlandırılan metal baskı çıtaları ile sabitlenir ve baskı çıtasının üzeri derz dolgu macunu ile doldurulur.
Kullanıldığı yer ve kullanım şartları itibariyle membranlar iki grupta incelenir:
2.0.1.1. SBS (Stryene Butadiene Stryene) esaslı membranlar :
SBS esaslı membranlar; elastomerik polimer bitümlü SBS katkılı polyester keçe taşıyıcılı, bir yüzü polietilen film, diğer yüzü her türlü kaplama malzemesine kolay yapışma sağlanması için ince kum veya güneşin zararlı UV ışınllarına ve ağır hava koşullarına dayanıklılık sağlaması için doğal arduvaz kaplı su yalıtım membranı olarak tanımlanabilir.
SBS esaslı membranlar genellikle soğuk iklim koşullarında kullanılır. Malzeme, elastikiyetin yüksek olması istenen hareketli yapılarda, tüm yapıların su ve buhar yalıtım detaylarında, teras ve eğimli çatılarda, ıslak hacimlerde, balkonlarda, bodrum duvarı bohçalama, yağmur derelerinde, otopark, viyadük, depo, tank yalıtımında, pis su arıtma tesislerinde, yer altı yapıları ve tünellerinde kullanılır. Malzeme; bina genleşme hareketlerine mükemmel dayanır. Taşıyıcı olarak kullanılan polyester keçe sayesinde yüksek çekme-kopma mukavametine sahiptir. Membran üzerindeki ince kum kaplama her türlü yüzey ve kaplama malzemesine mükemmel dayanım sağlar. Arduvaz kaplı membranlar ayrıca koruyucu tabaka gerektirmez. Bu tip membranlar güneşin zararlı UV ışınlarına dirençlidir.
2.0.1.2. APP (Atactic PolyPropilen) esaslı membranlar :
APP esaslı membranlar; plastomerik polimer bitümlü, APP katkılı, polyester keçe taşıyıcılı bir yüzü polietilen film diğer yüzü her türlü kaplama malzemesine mükemmel yapışma sağlaması için ince kum kaplı su yalıtım membranıdır.
Bünyesindeki APP ve polimer bitüm nedeniyle her türlü iklim bölgesinde özellikle de ılıman iklim bölgelerindeki tüm yapıların su ve buhar yalıtım detaylarında, teras ve eğimli çatılarda, ıslak hacimlerde, balkonlarda, bodrum duvarı bohçalama, yağmur derelerinde, otopark , viyadük, depo, tank, pis su arıtma tesislerinde, prefabrik sistemlerde, yeraltı yapıları ve tünellerde kullanılır.
APP ve SBS esaslı bitümlü su yalıtım membranlarında taşıyıcı malzeme olarak 180 g/m2 ağırlıklı camtülü ve ya 60 gr/m2 ağırlıklı polyester keçe kullanılabilir. APP ve SBS esaslı bitümlü su yalıtım membranların kalınlıkları 2 mm. ile 5 mm arasında değişmektedir.
POLİMER TİPİ PLASTOMER ESASLI (APP) BİTÜMLÜ SU YALITIM ÖRTÜLERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ | |||
ÜRÜN ADI | PLC 20 | PLP 30 | |
Teknik Özellikler | Birim |
|
|
Kaplama (Üst yüzey/Alt yüzey) |
| PE/PE | PE/PE |
Kalınlık | mm. | 2 | 3 |
Soğukta Kırılganlık (Frass) | oC | -14 | -18 |
Taşıyıcı |
| Camtülü | Polyester |
Taşıyıcı Birim Alan Kütlesi | gr/m2 | 50 | 150 |
Akma Direnci | mm. | Akma Yoktur | |
Çekme Mukavemeti (Boy/En) | N/5cm. | 300/200 | 650/500 |
Kopma Uzaması (Boy/En) | % | 2/2 | 35/50 |
Tablo 12 : APP esaslı polipropilen malzemelerin teknik özellikleri
2.0.2. Çimento bazlı sürme esaslı malzemeler
Çimento bazlı sürme esaslı izolasyon yöntemi ile yalıtım, kullanımı biraz daha kolay bir yöntemdir. Malzeme tipi karakter itibariyle tek bileşenli ve çift bileşenli olabilir. Bu karakterdeki malzemeler, fırça, rulo ve ya püskürtmeyle uygulandığından işçilik esnasında özel bir dikkat gerektirmemektedir. Betonarme bir yapıda temelden çatıya ıslak mekanlar dahil bir binanın her detayında rahatlıkla kullanılabilirler. Uygulandığı yüzeye yüzde yüz aderans sağlarlar. Birleşim noktaları detay çözümleri gibi uygulama problemleri yoktur. Üretici firmalar genellikle malzemenin uygulanış biçimi ve karışım miktarlarını torbalar üzerinde açıklarlar. Bu yüzden bir uygulama problemiyle de karşılaşılmaz (Resim 9).
Resim 9 : Püskürtme ile uygulanan yalıtım malzemesi
Bitüm ve akrilik bazlı izolasyon sistemleri, çimento bazlı izolasyonlarda olduğu gibi malzeme üzerinde çeşitli değişikliklerin yapılmasının çok kolay olduğu sistemlerdir. Bu karakterdeki izolasyon yöntemleri genellikle tek bileşenli olup uygulaması çok kolay olan sistemlerdir. Malzeme ve tip seçimine göre değişik özellikte olan sistemler binanın her yerinde kullanılabilir. Beton dışında başka yapı malzemelerine de yapışma özelliği olan sistemlerde sürme esaslı olmadığından detay çözümleri ve uygulamaları çok kolaydır. Bünyesinde çok değişik tip ve karakterde malzeme bulunan bu grup aynı zamanda püskürtme yoluyla da uygulanabilir. Bu grup uygulandıktan sonra yüzde yüz aderans sağlamamış bir membran oluşturmaktadır.
2.0.3. Poliüretan bazlı izolasyon malzemeleri :
Poliüretan bazlı izolasyon sistemleri biraz daha profesyonel uygulanan ve ihtiyaca cevap veren sistemlerdir. Yapı itibariyle kimyasal dayanımları yüksek, tip itibariyle her türlü inşaat malzemesine aderans sağlayabilmekte ve doğru sistem çözümü ile her türlü problem çözülebilir. Bu sistemler sürme veya püskürtme olarak uygulanabilir. Detay çözümleri oluşturmak kolaydır.
2.1.0. SU YALITIMI NERELERDE YAPILIR?
2.1.1. Bodrum Duvarlarında Su Yalıtımı Uygulaması :
Zemin rutubeti daima var olan ve kılcal yolla yapı elemanlarına etki eden su olarak tanımlanabilir. Zemin içindeki su ve rutubete karşı düşey ve yatay yapı elemanları sürme yalıtım, sıvama veya harçlı yalıtım , yalıtım örtüleri ile yapılan yalıtım, geçirimsiz şap ve ya beton ile yapılan yalıtım olarak sınıflandırılabilir.
2.1.2. Çatılarda Su Yalıtımı Uygulaması :
Gezilen ve gezilmeyen teras çatılarda, istenilen ısı yalıtım malzemesinin niteliğine bağlı olarak iki kat su yalıtım membranı uygulaması ile su geçirimsizlik sağlanır. Membran katlarından en az birinin polyester taşıyıcılı olması tercih edilir. Gezilmeyen çatı tiplerinde son kat membran uygulamasının arduvaz kaplı olarak yapılması, ağır hava koşullarına dayanıklılık sağlanması için faydalıdır. Tercih edilen ısı yalıtım malzemesinin türüne ve iç mekanın kullanım özelliği doğrultusunda bazı teras çatı uygulamalarında buhar kesici membran kullanmak gerekebilir.
Eğimli çatılarda üzeri arduvaz ve aliminyum kaplı membranlar son kat uygulaması için kullanılabilir. Özellikle eğimli çatılarda zor detaylar nedeniyle karşılaşılan zorluklar, polimer bitümlü membran uygulamasıyle zahmetsizce ortadan kaldırılabilir. Çatının tümünde aynı tip malzeme kullanıldığından malzeme uyumsuzluğu ve çözümsüzlüğü yaşanmaz. %15`in üzerindeki eğimlerde tek kat 4 mm.` lik arduvazlı membran kullanılarak su yalıtımı ve çatı kaplama aynı ürünle çözülebilir (Resim 10).
Resim 10 : Eğimli ısı yalıtımsız çatıda yalıtım uygulaması
2.1.3. Temellerde su yalıtımı uygulaması :
Yapıların yeraltında kalan bölümlerini su ve nem etkilerinden uzak tutmak, ana taşıyıcı konstrüksiyonu korumak için temellerde izolasyon çalışması yapılmalıdır.
Temel yalıtımlarının diğer yalıtımardan farkı; onarımın ve yanlış yapılmış bir uygulamanın düzeltilme imkanının olmamasıdır. Bu nedenle temel yalıtımı uygulamaları son derece titiz planlanmalı ve uygulamada hassasiyet gösterilmelidir.
Temellerde su yalıtımında üç değişik nedenle yalıtım yapılmaktadır. Bunlar; zemin suyu, basınçlı su ve basınçsız su yalıtımıdır. Zemin rutubetine karşı, temel perde duvarlarında uygulanabilecek 3-4 mm kalınlığındaki polimerik bitümlü yalıtım örtüsü tek kat uygulanarak yalıtım sağlanabilir. Bununla birlikte yapı çevresinde yapılacak drenaj sistemi ile yalıtım uygulaması desteklenebilir.
Yapıların toprak altında kalan bölümlerinde, tam bir su yalıtımı yapılabilmesi için oturma alanı ve yan yüzeylerin tamamen yalıtılması gerekir. Bu işlemin gerçekleştirilmesinde kullanılan yötemler dıştan ve içten bohçalamadır.
Temellerin suya karşı yalıtımında kullanılacak en sağlıklı yöntem dıştan bohçalamadır. Grobeton üzerine yapılan iki kat polyester keçe taşıyıcılı membran içeren içeren su yalıtımı, yan perdelerde toprak seviyesinin üzerine çıkacak şekilde devam ettirilir ve temel tam bir korumaya alınır (Resim 11).
Proje aşamasında su yalıtımı uygulamasının planlanmadığı durumlarda daha sonra içten bohçalama uygulanarak suya karşı koruma sağlanabilir. Ancak içten bohçalama uygulamasında yapının taşıyıcı bölümleri olan betonarmede bir yalıtım söz konusu değildir. Bu uygulamayla, sadece iç mekan suya karşı dayanım kazandırılır.
İyi planlanmış bir drenaj sistemiyle yapıda perde duvar üzerine uygulanacak bir membran ile yapıya su girişi engellenebilir.
Her tür toprak altı uygulamalarında; membran yalıtım malzemesinin yardımcı bir ürünle agrega darbelerine karşı korunması sağlanmalıdır.
Resim 11 : Temellerde dıştan mantolama tekniği ile su yalıtımı
Resim 12 : Temellerde içten bohçalama tekniği ile su yalıtımı
2.1.4. Islak hacimlerde su yalıtımı :
Nereden ve nasıl geldiğinin belirlenmesinin oldukça güç olduğu suya karşı yaşama mekanlarında bulunan ıslak hacimlerde yalıtımın yapılması ve tesisatın döşenmesinde titizlik gösterilmesi önemlidir.
Genellikle iç mekanlarda bulunan banyo, mutfak, tuvalet gibi ıslak hacimlerde su tesisatlarında oluşan hasarlar, alt katlara su akmasına sebep olmaktadır. Bu bölümlerin zemin döşemesi üzerine polimer bitüm membranlarla yapılacak su yalıtımı tesisatta oluşacak kaçakların alt katlara geçişini engeller. Özellikle apartman dairelerinde oluşan bu durum problemlere neden olmaktadır. Polimer bitüm kaplamalarının üst yüzeyi her çeşit kaplama malzemesiyle kolay aderans sağlayacak şekilde imal edilmektedir (Resim 13).
Resim 13 : Düşük döşemede su yalıtımı detayı
2.1.5. Gölet ve kanaletlerde su yalıtımı :
Doğal zemin üzerinde ve ya betonarme döşeme üzerinde oluşturulacak suni göletlerde polimer bitüm membranlar, su kaçaklarını engellemek amacıyla kullanılabilir. Doğal zeminde sıkıştırılmış dolgu üzerine membranların zarar görmesini engelleyecek bir ayırıcı tabakadan (Resim 14) sonra iki kat polyester keçe taşıyıcılı polimer bitüm membran birbirine tam yapıştırılarak yüzeye serbest olarak serilir. Üzerine koruyucu olarak yine ayırıcı tabakadan sonra koruma betonu dökülür. Betonarme döşeme üzerine de aynı yöntemle uygulama yapılabilir. Gölet su yalıtımlarında suyun basıncı ile membranların kaymasını engellemek amacıyla kenar hatlarda, basınç kuyuları oluşturulmalıdır. Kanaletlerde sıkıştırılmış zemin dolgusu üzerine yine iki kat polimer bitüm membran ile su yalıtımı gerçekleştirilir.
Resim 14 : Polyester keçe (Ayırıcı tabaka )
Polyester keçe, yalıtım malzemesinin topraktan ve çakıl tanaelerinden zarar görmesini önlediği gibi değişik maddelerden katmanlar oluşturulup yapılacak olan uygulamalarda da tabakaların birbirine karışmasını engeller. Karayolları, otopark, viyadük ve spor salonu inşaatlarında ayırıcı tabaka , ziraat alanları ve teras çatılarda filtre olarak kullanılabilir.
Büyük gölet ve çöp toplama alanları gibi yerlerde özellikle su geçirmezliği sağlayan membranları toprak altı ve toprak üstü nden gelebilecek fiziksel ve kimyasal tehlikelere karşı korur.
Resim 15 : Doğal zemin üzerine kaplamalı gölet yalıtımı detayı
2.1.6. Dilatasyon derzlerinde yalıtım uygulaması :
Diğer su yalıtımı ürünlerinin aksine polimer bitümlü membranlar dilatasyonlarda ayrı ürünlere gerek duyulmaksızın çözüm sağlarlar. Dilatasyon derzinin dolgu fitili ile doldurulur. Dolgu fitili, elastik özellikte olmalı ve derz genişliğine uygun olarak seçilmelidir. Dolgu fitili derz içine sılıştırılarak uygulanır. Dilatasyon hattı boyunca polyester keçe taşıyıcılı membranlarla iki kat uygulama yapılır. Isı yalıtımı ve su yalıtımı ürünlerinin uygulanmasının hemen ardından mutlaka ayırıcı tabaka ile yalıtım malzemelerinin zarar görmesi engellenmelidir.